Từ Viễn thông đến Xã hội thông tin toàn cầu, 150 năm nhìn lại

Hàng ngàn năm trước, các phương pháp nhanh nhất của việc gửi tin nhắn trên một khoảng cách dài là với một chuyển phát nhanh trên lưng ngựa. Năm 1837, điện tín được phát minh ra, nhưng mãi đến ngày 24 tháng 5 năm 1844, bức điện tín đầu tiên mới được do Samuel Morse gửi từ Washington đến Baltimore và điều đó đã mở ra thời đại thông tin. Tuy nhiên, 10 năm sau, điện tín mới được sử dụng nhiều ở các điểm công cộng.

Ngày 17 tháng 5 năm 1865, Công ước điện tín thế giới đầu tiên được ký kết

Năm 1858, cáp điện xuyên quốc gia đầu tiên được hình thành, nhưng có một vấn đề khi vượt qua biên giới quốc gia, các thông điệp bị dừng lại do khác biệt hệ thống pháp lý. Để khắc phục tình trạng đó, một số thỏa thuận song phương và đa phương đã được các nước đàm phán và ký kết để đưa ra một thỏa ước chung về luật lệ, tiêu chuẩn thiết bị cũng như cước phí. Sau hai tháng rưỡi đàm phán, ngày 17 tháng 5 năm 1865, Công ước điện tín thế giới đầu tiên được ký kết giữa 20 nước và Liên minh Điện tín Quốc tế (International Telegraph Union) được thành lập với 20 thành viên ban đầu, tiền thân của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU).
 
Thoạt đầu, từ 1868, ITU có trụ sở tại Bern – thủ đô của Thụy Sĩ với chỉ ba thành viên của đội ngũ nhân viên. Năm 1948, trụ sở của ITU đã được chuyển từ Bern đến Geneva, một thành phố phía Nam của nước này. 
 
Những thí nghiệm truyền thông bắt đầu được thực hiện vào những năm 1890 bởi nhà phát minh như Nikola Tesla, Jagadish Chandra Bose, Alexander Popov Stepanovich và Guglielmo Marconi. Radio, được gọi là "tín hiệu không dây", đã được sinh ra.
 
Thử nghiệm đầu tiên của giọng nói con người đã đạt được trong năm 1900 bởi Aubrey Fessenden. Tuy nhiên, vấn đề xảy ra với các kết nối quốc tế là thông điệp bị từ chối bởi sự khác biệt kỹ thuật, tiêu chuẩn. Vì vậy, Hội nghị vô tuyến sơ bộ ở Berlin vào năm 1903 với mục đích của việc thiết lập các quy định quốc tế cho thông tin vô tuyến.
 
Hội nghị quyết định Văn phòng của ITU sẽ đóng vai trò là người quản trị trung tâm và bộ phận vô tuyến bắt đầu hoạt động từ ngày 01 tháng 5 năm 1907.

Phân bổ tần số và đưa ra thể lệ về quản lý sử dụng vị trí qũy đạo vệ tinh.
 
Ngày nay, với vô số các dịch vụ vô tuyến, Thể lệ Thông tin vô tuyến gồm hơn 1000 trang tập trung làm thế nào các nguồn lực giới hạn của phổ tần số vô tuyến - cũng như quỹ đạo vệ tinh - phải được chia sẻ và sử dụng quốc tế.

Việc tàu viễn dương Titanic chìm vào năm 1912 cho thấy sự cần thiết phải cải thiện liên lạc cứu nạn hàng hải và chỉ vài tháng sau thảm kịch, Hội nghị của ITU, tổ chức tại London, đã đồng ý sử dụng một bước sóng chung cho các tín hiệu vô tuyến hàng hải. Hơn 10 năm sau, Hội nghị Washington của ITU năm 1927 đã phân bổ băng tần cho các dịch vụ thông tin vô tuyến khác nhau (cố định, điện thoại di động hàng hải và hàng không, phát thanh truyền hình, nghiệp dư, và thử nghiệm).
 
Chiến tranh thế giới thứ I xảy ra, ITU vẫn tiếp tục công việc kỹ thuật của mình. Cho đến khi Hội nghị Điện tín quốc tế năm 1925 tổ chức tại Paris đã thành lập Ủy ban tư vấn quốc tế về điện thoại đường dài quốc tế(CCIF) cùng Ủy ban tư vấn quốc tế về điện tín (CCIT). Hai năm sau đó, Hội nghị Điện tín vô tuyến quốc tế, được tổ chức tại Washington vào năm 1927, thành lập các Ủy ban tư vấn về Thông tin vô tuyến quốc tế (CCIR). Mãi đến 1956,  CCIF và CCIT đã được sáp nhập thành Ủy ban tư vấn điện thoại và điện tín quốc tế (CCITT) phù hợp với sự tích hợp của các dịch vụ.

Ngày 1 tháng 1 năm 1934, Liên minh Điện tín Quốc tế (International Telegraph Union) đã được đổi thành Liên minh Viễn thông quốc tế (International Telecommunication Union) cùng với việc kết hợp Công ước Điện tín quốc tế (International Telegraph Convention) năm 1865 và Công ước Điện tín vô tuyến quốc tế (International Radiotelegraph Convention) năm 1906 tạo thành Công ước Viễn thông Quốc tế (International Telecommunication Convention).
 
Ngày 15 tháng 11 năm 1947, một thỏa thuận giữa ITU và tổ chức Liên Hiệp Quốc mới thành lập thống nhất công nhận ITU là cơ quan chuyên ngành về viễn thông, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 1949.
 
Về truyền hình, John Logie Baird đã cho trình diễn truyền hình đầu tiên ở London vào năm 1925 nhưng một thập kỷ sau đó, thiết bị cơ khí của ông đã bị thay thế bởi các hệ thống truyền hình điện tử của Vladimir Zworykin và Philo T. Farnsworth, được họ nghiên cứu phát triển tại Hoa Kỳ bằng cách sử dụng công nghệ ống cathode do Karl Ferdinand Braun phát minh khoảng 40 năm trước đó. 

Thời đó, truyền hình có độ phân giải thấp, sau Chiến tranh thế giới thứ II, các phương tiện mới bắt đầu phát triển. Tiêu chuẩn kỹ thuật đầu tiên của ITU cho truyền hình đã được phát hành vào năm 1949. Trong những thập kỷ sau, hơn 150 tiêu chuẩn kỹ thuật đã được công bố để làm cho truyền hình có chất lượng cao. Tiêu chuẩn ITU hiện nay đang bao trùm tất cả các loại âm thanh và hình ảnh của phát thanh truyền hình, bao gồm cả truyền thông đa phương tiện và truyền số liệu.
 
Thời đại vũ trụ bắt đầu với việc phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới, Sputnik-1 vào ngày 04 tháng 10 năm 1957 của Liên Xô. Không lâu sau đó, các vệ tinh đã được sử dụng cho viễn thông. Vệ tinh Echo-1 của Hoa Kỳ đã được phóng vào năm 1960, theo sau là vệ tinh Telstar-1 (một dự án Pháp-Anh-Mỹ chung) vào năm 1962, trực tiếp truyền thông tin liên lạc vệ tinh đầu tiên. Ngày 23 tháng 7 năm đó, nó cho phép mọi người trên cả hai bờ Đại Tây Dương xem một chương trình truyền hình trực tiếp tại cùng một thời điểm.

Giống như phổ tần số, các qũy đạo địa tĩnh xung quanh Trái Đất là một nguồn tài nguyên thiên nhiên hạn hẹp; cả hai cần phải được chia sẻ một cách công bằng và trong một điều kiện tránh nhiễu. Vì vậy, năm 1963, ITU đã tổ chức một hội nghị hành chính bất thường cho truyền thông không gian, nhằm phân bổ tần số cho các dịch vụ khác nhau. Các hội nghị sau này tiếp tục việc phân bổ tần số và đưa ra thể lệ về quản lý sử dụng vị trí qũy đạo vệ tinh.

Nhằm kết hợp sử dụng vệ tinh cho viễn thông di động, năm 1992, ITU đã phân bổ phổ tần cho lần đầu tiên phục vụ nhu cầu của dịch vụ truyền thông cá nhân qua vệ tinh (GMPCS). ITU cũng hướng tới nhu cầu dịch vụ thông tin liên lạc khẩn cấp qua vệ tinh trong giai đoạn Biến đổi khí hậu.

Thiết bị để giúp mọi người tính toán - chẳng hạn như bàn tính - đã tồn tại hàng ngàn năm. Lịch sử của máy tính cũng đã có những bước tiến ngày càng quan trọng, đặc biệt khi chúng được liên kết với nhau, tạo thành một hệ thống truyền thông hữu hiệu - cách mạng Internet, một phương tiện thực sự thay đổi thế giới của chúng ta.
 
Với sự phát triển dịch vụ điện thoại di động kỹ thuật số thế hệ thứ hai(2G) tại Phần Lan vào năm 1991, sau đó thế hệ thứ ba (3G) tại Nhật Bản vào năm 2001, ITU đã đồng ý phân bổ phổ tần số vô tuyến cho điện thoại di động 2G tại Hội nghị Thông tin vô tuyến thế giới năm 1993. Dưới sự điều hành của ITU, một quyết định lịch sử đã được đưa ra tại hội nghị vào năm 2000: sự nhất trí của các thông số kỹ thuật cho các hệ thống thế hệ thứ ba với tên gọi IMT-2000. Lần đầu tiên, khả năng tương tác đầy đủ của hệ thống điện thoại di động có thể đạt được, và là sự khởi đầu cho việc các thiết bị vô tuyến tốc độ cao có khả năng xử lý giọng nói, dữ liệu và kết nối với Internet.

ITU hỗ trợ các nước đang phát triển nhằm rút ngắn khoảng cách số.

Theo số liệu của ITU, đã có 6,8 tỷ thuê bao điện thoại di động vào năm 2013 - gần như cùng số lượng dân số thế giới. Và ngày càng nhiều, mọi người đang lựa chọn điện thoại thông minh và các thiết bị di động khác có kết nối với Internet.
 
Với sự phát triển chưa đồng đều trên thế giới, ITU đã chú trọng đến hướng hỗ trợ các nước đang phát triển nhằm rút ngắn khoảng cách số. Năm 1952,  ITU trở thành một tổ chức tham gia chính thức trong Chương trình LHQ mở rộng hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ các nước đang phát triển. Năm 1959,  ITU tiếp nhận quản lý các đề án hỗ trợ kỹ thuật viễn thông cho các nước đang phát triển. Sau đó, Chương trình LHQ mở rộng hỗ trợ kỹ thuật đã được sáp nhập với Quỹ Đặc biệt của LHQ, hình thành Chương trình phát triển của LHQ (UNDP) ngày nay.

Một bước tiến quan trọng đã được thực hiện vào năm 1982, khi Hội nghị Toàn quyền ITU tổ chức tại Nairobi đã lập ra một Ủy ban độc lập cho Phát triển Viễn thông toàn cầu. Trên cơ sở đó, Hội nghị Toàn quyền ITU ở Nice năm 1989 đã thành lập Trung tâm Phát triển Viễn thông (sau này sáp nhập vào ITU thành Cục Phát triển Viễn thông, năm 1991). Thu hẹp khoảng cách số đã được xác nhận là một ưu tiên trong ITU cho mục tiêu xã hội thông tin toàn cầu vào Hội nghị năm 2002. Từ đó, một Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Xã hội thông tin (WSIS) được tổ chức, đưa ra kế hoạch hành động của Geneva và Chương trình Tunis cho xã hội thông tin toàn cầu, giải quyết các vấn đề như việc sử dụng các công nghệ thông tin để phát triển; an toàn mạng; giá cả hợp lý để truy cập thông tin liên lạc; cơ sở hạ tầng; xây dựng năng lực, và sự đa dạng văn hóa.
 
Những nỗ lực để khuyến khích sự tham gia của các nước đang phát triển trong việc thiết lập và áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật được tập trung vào chương trình giảm khỏang cách Tiêu chuẩn hóa, được xây dựng vào năm 2008

Triển lãm viễn thông thế giới (ITU Telecom World) bắt đầu vào năm 1971 tại Geneva. Kể từ đó nó đã được tổ chức thường xuyên, tại các địa điểm trên toàn thế giới, quy tụ các đại diện có ảnh hưởng nhất của chính phủ và ngành công nghiệp mạng, chia sẻ kiến thức và tìm kiếm giải pháp cho những thách thức toàn cầu.

Thế giới đang ngày càng trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào các công nghệ viễn thông, trong mọi khía cạnh của cuộc sống chúng ta. Vai trò của ITU trong việc hỗ trợ tích hợp, mở rộng và chia sẻ tầm nhìn phát triển là quan trọng hơn bao giờ hết. ITU sẽ tiếp tục triển khai thực hiện kế hoạch phù hợp với những ưu tiên của mình, thường xuyên thay đổi phương pháp làm việc để đáp ứng với những thay đổi nhanh chóng trong môi trường toàn cầu, như đã làm trong 150 năm qua.

Theo vnpt.vn